Hội đồng Lý luận Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam có bài viết nhận định "Xét về mặt nhận thức và được thể hiện vào pháp luật và các cơ chế chính sách, chúng ta cũng mắc phải những khuyết điểm giáo điều, chủ quan, duy ý chí. Một mặt, chúng ta nhận thức rất đúng là nước ta đi lên chủ nghĩa xã hội từ một nền kinh tế nông nghiệp còn lạc hậu, mang nặng tính chất tiểu nông, phong kiến, nhưng mặt khác trong một thời gian dài cho đến tận 1986 chúng ta mới nhận rõ được những sai lầm căn bản trong xây dựng quan hệ sản xuất - quan hệ sở hữu... Marx - Engels đã dự báo và phác thảo ra những nét chung nhất về bước quá độ lên chủ nghĩa xã hội từ những nước tư bản chủ nghĩa phát triển. Nhưng kiểu quá độ này cho đến nay vẫn chưa diễn ra ở một quốc gia nào trên thế giới (hay nó đang đẩy mạnh quá trình xã hội hóa dưới các hình thái khác nhau như Marx - Engels dự báo; cần được nghiên cứu sâu sắc, hệ thống hơn). Còn kiểu quá độ lên chủ nghĩa xã hội từ một nước kém phát triển mà Marx - Engels dự báo và Lenin thực hiện sau này lại được bắt đầu từ năm 1917 với thắng lợi của cách mạng tháng Mười Nga. Nhưng về mặt lý luận, cả Marx, Engels và Lenin để lại rất ít những điều chỉ dẫn. Thực tiễn của hơn 100 năm chủ nghĩa xã hội hiện thực trên thế giới, với những thành công và thất bại, cải cách, đổi mới và phát triển, cho thấy việc hiểu không đúng, không đầy đủ, việc giáo điều hoá những luận điểm, dự báo của các ông, không lấy thực tiễn làm tiêu chuẩn chân lý, không những chỉ trái với bản chất khoa học và cách mạng trong học thuyết của các ông, mà còn không phù hợp với biện chứng khách quan của sự phát triển, đưa đất nước đến sự trì trệ, thất bại, thậm chí đổ vỡ."[34]